Antep Fıstığında Siyah İç Kurdu

Eurytoma plotnikovi (Nik.) (Hymenoptera: Eurytomidae)

ZARARLININ TANIMI VE YAŞAYIŞI

Vücut uzunluğu; dişi bireylerde ortalama 2,5 mm, erkek bireylerde ortalama 2,1 mm kadardır. Dişilerde baş, metanotum ve pronotum’un ortası ile gasterin taban segmenti siyah, vücudun diğer kısımları pas kırmızısı renginde, anten ve bacaklar sarımsı kırmızı renkte olup, kanat damarları açık sarıdır. Erkek bireyler siyah, bacaklar sarımsı, anten siyah, kanat damarları açık kahverengidir. Antenler 10 segmentli olup, dişide segmentler silindirimsi, erkekte ise saplı, uzun kıllı ve uca doğru hafifçe incelir. Yumurtalar oval olup meyvenin endokarpının iç duvarına yerleştirilir. Larva olgun dönemde 5-6 mm boyunda, kirli beyaz renklidir. Larva ortada kalın ön ve arkaya doğru daralan, ancak üçüncü ve dördüncü abdomen segmentlerinden itibaren ventrale doğru bükük bir larva olup; bacaksızdır. Pupa ilk önce beyaz daha sonra kirli beyaz ergin çıkışına yakın koyu renkte ve serbest pupa tipindedir.

Zararlı, kışı larva döneminde antepfıstığı ağaçları üzerindeki meyvelerin içerisinde veya yere dökülen meyve içerisinde geçirir. Larvaların bir bölümü ertesi yıl ergin olurken bir kısmı da ikinci yılın mayıs ayında ergin hale geçer. Larva süresi 2-3 yıla çıkabilir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde erginler mayıs ayının ilk haftası çıkmaya başlar, mayıs ayının sonlarına doğru maksimum çıkışlarını yaparlar. Temmuz ayının ilk haftasına kadar ergin çıkışı devam edebilir. Dişiler ortalama 8, erkekler 6 gün yaşar.

Yumurtalar bırakıldıktan sonra 2-3 gün içinde açılırlar. Larva süresi ertesi yıla kalmamış bireylerde yaklaşık 9-10 ay sürer. Pupa süresi 18-20 gün kadar devam etmektedir.

Erginler, çıkışlarının üçüncü veya dördüncü günlerinde yumurta bırakmaya başlarlar. Yumurtalarını iç kabuğu sertleşmemiş olan meyvelerin, sap kısmına yakın bir yerinden meyvenin endokarpının iç duvarına ovipozitörü ile gömer. Erginler her meyveye bir yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan larva meyve embriyosuna girerek beslenir. Meyvelerin bu dönemde kemik kabukları sertleşmemiş durumdadır. Zararlı kışı meyve içerisinde larva döneminde geçirir. Çoğu birey yılda 1 döl verir iken 2-3 yılda bir döl veren bireylerde vardır

ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI

Zararı, ergin ve larvalar yapmaktadır. Yumurta bırakma sonucu meyvenin dış kabuğunda siyah renkli halka görünür ve reçine çıkışı olur. Zarara uğrayan meyve kahverengi görünüm alır. Larvalar ise meyvenin içi ile beslenir. Zarar görmüş meyvelerin bir kısmı yere dökülürken bir kısmı ağaç üzerinde asılı kalmaktadır. Zarar % 30’a kadar varabilir. Ülkemizde antepfıstığı yetiştirilen bütün alanlarda bulunmaktadır.

KONUKÇULARI

Ülkemizde Antepfıstığı (Pistaciavera L),Melengiç (P. therebinthus L.)ve Buttum (P. khin/ukStocks) meyvelerinde zararlı olmaktadır.

DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ

Zararlının Ülkemizde larva parazitoiti, Gugolziakaradagae Doğanlar (Hymenoptera: Pteromalidae) belirlenmiştir. Bu parazitoit zararlıyı % 2 oranında parazitlemektedir.

MÜCADELESİ

Mekanik Mücadele

Hasattan sonra ağaç üzerinde kalan çürük ve bozuk meyve salkımları ile yere dökülen ticari değeri olmayan meyveler toplanarak bahçelerden uzaklaştırılmalıdır. Ambarlarda yakacak olarak bırakılan zarar görmüş meyvelerin nisan ayı sonuna kadar yakılması zararlı ile mücadelede önemli olmaktadır.

Kimyasal Mücadele İlaçlama Zamanı

Ağaç üzerinde kalmış veya toprağa dökülmüş 300 meyve hasatta kontrol edilir % 10 canlı larva var ise bir sonraki yıl için ilaçlamaya karar verilir. İlaçlama zamanını belirlemek için ergin çıkışı takip edilir. Bu amaçla ağaç üzerinde kalmış, toprağa dökülmüş veya hasat sırasında işe yaramaz olarak ayrılan meyvelerden yaklaşık 2-3 kg kadar meyve ayrılmalıdır. Ayrılan meyveler şifon kafeslere konulmalı ocak ayından itibaren bahçe içerisine bırakılmalıdır. İlk ergin çıkışından bir hafta sonra bahçede ilaçlama yapılmadır. İlacın etkisi süresine göre ikinci ilaçlamada yapılmalıdır.