Glayöl Fungal Hastalıkları

Hastalık hakkında genel bilgi:

Glayölün toprak altı ve toprak üstü aksamlarında çok sayıda hastalık ve zararlı ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle her yıl aynı yerde yetiştiricilik yapılmamalı, en az 3-4 yıllık münavebe uygulanmalı ve toprak mutlaka sterilize edilmelidir. Ayrıca dikim materyaline dikim öncesi yapılan, sıcak suya katılan fungusit uygulaması da hastalık etmenlerini önemli oranda azaltmaktadır. Hastalık ortaya çıktıktan sonra ilaç kullanılsa bile genellikle bunları önlemenin çok güç olduğu unutulmamalı ve yanı sıra sera havalandırmasına da önem verilmeli, hava nemi düşük tutulmalıdır.

• Septoria gladioli (Sert Çürüklük)

• Penicillium gladioli (Soğan Çürüklüğü)

• Fusarium oxysporum gladioli (Fusaryum Solgunluğu)

• Botrytis gladiolorum (Kurşuni Küf)

• Stromatinia gladioli (Yumru Kuru Çürüklüğü)

• Puccinia gladioli (Pas Hastalığı)

Septoria gladioli (Sert Çürüklük)

Hastalığı yapan bir fungustur. Bu fungusun bulaşması halinde, soğan ve yapraklarda algılanabilecek nitelikte bir sertlik belirir. Başlangıçta küçük sulu, çoğu yuvarlak biçimde kırmızı kahverenginden koyu kahverengine dönüşen lekeler belirir. Bu lekeler önce doğal gibi görünürse de soğanların kabuklarının kurumaya başlamasıyla hastalık belirlenmiş olur. Hastalık zamanla daha da ağırlaşır ve glayöl soğanını sert, bir tür mumya kılığına sokar. Hastalığın ileri dönemlerinde yapraklar üzerinde kahverengi ya da kızıl kahverengi yuvarlakça lekeler ortaya çıkar. Normal olarak temmuz ve ağustos aylarında hastalık belli olur. Lekeler yaprağın orta bölümünde, açık yeşil kısmındaki yerlerde büyümeye başlar. Sonradan kahverengi siyah lekelerle karışarak hastalığın iyice yayılmasına neden olur. Daha sonra da yapraklar kül renginde çürüyerek bitkiyi öldürür. Bu fungus, soğan ve yapraklarda siyah spor taşıyan keseler bulundurur. Buradan uzun ve yıldız biçiminde dört hücreli sporlar çevreye yayılır. Hastalığı bu fungus sporları sağlam soğanlara da bulaştırabilir. Toprağın içinde bulunan fungus sporları ve onların miselleri de hastalığın yaygınlaşmasına yardımcı olur. Bunlardan başka hastalığa yardımcı olan faktörler: Yağmur, rüzgarlar ve böceklerdir.

Bu fungus, kışı açıkta ya da toprakta geçirir. Bazen 4 yıl kadar yaşayabilir. Soğanlara yerleşmişse bu süre daha da uzayabilir. Hastalık ilkbaharda zayıf yapılı olan soğanlarda daha çabuk gelişir. Yağışlı ve çok ıslak geçen yıllarda yaygınlaşma şansı artar. Yine soğuk ve ıslak alanlar bu hastalığa elverişli ortamlardır. Az gübrelenmiş yerlerdeki glayöller bu hastalığa aşırı gübrelenmiş yerlerdekinden daha az yakalanır.

Mücadelesi

Yumrular Koruyucu  etkili maddeli fungisitlerle muameleye tabi tutulmalı, üretim alanlarının değiştirilmesi önerilir.

Penicillium gladioli (Soğan Çürüklüğü)

Hastalığın genel görünümü

Tam olgunlaşmadan hasat edilen soğanlar bu hastalıktan büyük zararlara uğrayabilirler. Hasta soğanda iri yuvarlak ve içeriye doğru çökmüş kırmızı kahverengi olmak üzere lekeler oluşur. Bu lekelerin tam ortasında ise grup halinde mavi-yeşil veya yağlı sarı renkte sporların teşekkül ettiği görülür.

Mücadelesi

-Soğanlar tam olgunlaştıktan sonra ve yaralanmadan hasat edilmelidir.

-Depoya konmadan önce iyice kurutularak, bulaşık olanlar ayıklanmalıdır.

-Depo sıcaklığı 3-8 ⁰C olmalıdır.

-Dikimden önce dış kabukları soyulmalı daha sonra % 0.15’lik Potasyum permanganat eriyiği içinde 2-6 saat süreyle dezenfekte edilmelidir.

Fusarium oxysporum var. gladioli (Kuru çürüklük) 

Hastalığın genel görünümü

Depo edilmiş soğanlarda büyük zararlara neden olan ve sık sık görülen bir fungus hastalığıdır. Başlangıçta soğanların üstünde küçük küçük, sulu, kırmızı-kahverengi lekeler görülür. Bu lekeler zamanla koyulaşır, büyür, içeriye doğru çöker ve nihayet siyahlaşır. Hasta soğandan çıkan bitkinin yaprakları sarıdır, dökülür. Canlı kalan bitkinin çiçekleri ise çok küçüktür.

Mücadelesi

-Tarla şartlarında ilaçlı mücadelesi yoktur.

-Sera ve fideliklerde toprak sterilizasyonu yapılmalıdır. 

-Yazın bitkiler sistemik ilaçlarla ilaçlanmalıdır.

-Büyüme sırasında hasta olduğu görülen bitkiler sökülerek imha edilmelidir.

-Ayrıca daima sağlıklı soğanlar kullanılmalı ve dört senede bir münavebe uygulanmalıdır.

Puccinia gladioli ( Pas Hastalığı )

Hastalığın genel görünümü

Oldukça yaygın ve sık görülebilen bir fungal hastalıktır. Fungus yaprağın iki yüzünde de damara kadar dayalı uzun kahverengi çizgiler şeklinde görülür. Hastalık ilerledikçe bu lekeler siyahlaşır. Bitki üzerinde kendi sporlarını yapan keseler bulunmaktadır.

Mücadelesi

-Bulaşık yapraklar imha edilmelidir.