Zeytinde Halkalı Leke Hastalığı (Fusicladium oleagineum)

Etmen: Fusicladium oleagineum (Syn: Cycloconium oleaginum )

Uluslararası yaygın isimleri:

Türkçe: Zeytinde Halkalı leke
English: leaf spot of olive , peacock spot of olive 
French: oeil de paon des feuilles de l’olivier , tavelure de l’olivier 
German: Pfauenaugenkrankheit: Olive 
Spanish: caida de las hojas , repilo de las hojas, Repilo del olivo

Taksonomisi:

Kingdom: Fungi 
     Phylum: Ascomycota 
          Subphylum: Pezizomycotina 
               Class: Dothideomycetes 
                     Subclass: Pleosporomycetidae 
                          Order: Pleosporales 
                               Family: Venturiaceae 
                                    Genus: Acantharia 
                                         Genus: Fusicladium (anamorphic genus) 
                                              Species: Fusicladium oleagineum 

Nasıl bir hastalıktır ?

Ülkemizde Marmara, Ege, Akdeniz bölgelerinde zararlı olan fungus ile savaş için gerekli önlemler alınmadığından hastalık zararı yıldan yıla artmaktadır. Genellikle bütün zeytin çeşitlerini enfekte edebilen fungus farklı zeytin çeşitlerinde aynı derecede zararlı olmaz. Zeytin yapraklarında zararlı olan fungus yaprağın kutikalasında misel şeklinde gelişir. Burada oluşturduğu enzimatik reaksiyonlarda yaprak epidermisindeki hücrelerde metabolit bozukluklar meydana getirerek yaprağın hayati faaliyetlerini engeller. Genel olarak 20 – 24 ay arasında canlılığını koruyan zeytin yaprakları enfeksiyondan sonra 4 – 8 ay içerisinde dökülür. Yaprakların erken dökülmesi nedeniyle ağaçlarda genel bir zayıflık ve bunun sonucu üründe büyük noksanlık görülür.

Nasıl bir fungustur ?

Enfekteli yapraklarda misellerin kutikulayı yırtıp üreme organlarını meydana getirmesiyle toplu iğne başından 5 mm (bazen 1cm) büyüklüğe kadar siyahımsı gri renkte yuvarlak lekeler oluşur. Lekelerin keneralarında koyu renkli bir halka (siyahtan koyu kahverengiye kadar) ortasında daha çaık bir kısım mevcuttur. Bu nedenle “Halkalı leke” hastalığı olarak isimlendirilmiştir. Lekelerde çok sayıda konidiler bulunur. Fungusun kışı geçirmek için perfekt bir formu yoktur. Yapılan araştırmalarda konidilerin yalnız yağmur ile konioforlardan koptuğu ve enfeksiyonların yağmurla meydana geldiğini, hastalığın kısa mesafelerde yalnız hastalıklı ağaçlardan yayıldığı saptanmıştır. Hastalığın gelişmesi için en uygun sıcaklık 16 – 20 ^oC’ dir. 9^oC’nin altında ve 30^oC’nin üzerinde gelişme. İnkubasyon periyodu 30 – 60 gün (1 – 3 ay) arasında değişir. İnkubasyon süresinin uzun olması fungusun gelişmesi için uygun olmayan dönemleri yapraklarda latent dönemde geçirmesindendir.

Genellikle fungus kışın çok soğuk ve yazın çok sıcak dönemlerini latent dönemlerde geçirir. Marmara bölgesinde kış aylarındaki latent dönem daha uzun yaz aylarındaki daha kısadır. Akdeniz bölgesinde ise kış aylarındaki latent dönem kısa, yaz aylarındaki daha uzundur. Kimyasal kontrollerle bu dönemlerin bilinmesi kadar ilkbahar ve sonbahar mevsiminde meydana gelen enfeksiyon şiddetlerinin bilinmesi de önemlidir. Ege bölgesinde halkalı leke fungusun sporulasyonunun  Mart – Haziran ayları arası olduğunu, spor uçuşlarının ilkbaharda maksimuma ulaştığı ayın Nisan ayı olduğu, hastalık etmeninin sonbaharda başta yağış olmak üzere sıcaklık ve orantılı neme bağlı olarak ilkbahara oranla oldukça düşük seviyede bir spor uçuşu gösterdiğini böylece Ege bölgesi için ilkbahar enfeksiyonlarının sonbahardan daha önemli olduğu saptanmıştır.

Fungus ağaç üzerinde çeşitli nedenlerle kuruyan dalcıklar ve yapraklarda yaz boyunca görülen iri lekeli yapraklarda bir  yıldan diğerine geçer. Yere düşen hastalıklı yaprakların enfeksiyon yetenekleri yok denecek kadar azdır.