Unlu Bit Zararlısı (Planococcus citri)

Zararlının Bilimsel Adı: Planococcus citri (Risso) (Hem.:Pseudococcidae) 

Halk dilinde adı: Unlu Bit, unsu böcek, pamukçuk gibi adları vardır.

Zararlının genel özellikleri:

Ergin dişilerin, vücudu uzunca, oval ve üzeri un gibi ince beyaz mumsu tozlarla kaplıdır. Yaklaşık olarak 3,5mm boyunda, 1.8mm enindedir. Erkekleri kanatlı olup, sarımsı veya koyu kırmızımsı renktedir. Vücut uzunlukları 1 mm kadardır. Kanatları saydam ve vücuttan daha uzundur. Abdomenin ucunda flament denilen uzun beyaz bir çift uzantı vardır. Bir dişi ömrü boyunca yaklaşık 300-400 adet yumurta bırakır. Bırakılan yumurtalar 100-150 adetlik kümeler şeklinde mumsu ipliksi yapı içindedir.

Kışı çoğunlukla yumurta veya ergin dönemlerde, gövde, yarık ve çatlaklarında veya kabuk altlarında, bazen de toprak altında, otların kök boğazlarında geçirirler. Orantılı nemi yüksek, gölgeli ve sıcak yerler gelişmesi için en uygun alanlardır. Sıcaklığın 26±1°C ve orantılı nemin %60-65 olduğu durumlarda ayda bir döl verirler. Akdeniz Bölgesi turunçgil alanlarında 4-5 döl vermektedirler.

Nasıl Zararlı olmaktadır ?

Zararlı, ilkbaharda (nisan sonu-mayıs ortaları) öncelikle gövde ve ana dallarda görülür. Zamanla ağacın üst kısımlarına doğru ilerleyerek meyve çanak yaprağı altına, daha sonraları ise bitişik meyvelere, yaprağın birbirine değdiği yerlere, göbekli portakalların göbek kısmına girip emgi yaparak, meyve kalitesini düşürür ve sap dipleri zayıflayan meyvelerin dökülmesine neden olurlar. Ayrıca salgıladığı tatlımsı madde ile de yaprak ve meyvelerde fumajine sebep olur. Bu zararlının bulunduğu yerlere harnup ve portakal güveleri yumurta bırakırlar. Zararlının çıkardığı tatlımsı maddeler bu güvelerin larvalarının besin kaynağı olur.

Hangi ürünlere zararlı olmaktadır ?

Unlubit polifag bir zararlıdır. Birinci derecede turunçgillerde olmak üzere zeytin, dut, bağ, nar, muz, zakkum, yerfıstığı, bal kabağı, kavun, karpuz, süs bitkisi vb. konukçuları arasında yer alır. Ancak en çok turunçgillerde zarar yapmaktadır. Bunlardan altıntop, washington navel portakalı, yafa portakalı ve limonlarda daha çok zararlı olurlar.

Unlu bit zararlısının tespit edilebilen doğal zararlıları aşağıda liste halinde verilmiştir.

Ülkemizde biyolojik mücadelede iki önemli tür olan; parazitoitlerden L. dactylopii ve predatörlerden C. montrouzieri’nin  kitle üretimi yapılarak turunçgil bahçelerinde  unlubit zararlısı olan Planococcus citri‘nin Biyolojik mücadelesinde kullanılmaktadır.

Gelelim mücadele işlemine…

Ülkemizde yeteri kadar bilinçsizce kimyasal mücadele yapılmakta, en ufak bir şey de “Abi şunu alıyorsun 100 litre suya 50 gr katıyorsun kesin çözüm !” ne yazık ki durumlar böyle sonra çocuğunuzun önüne portakal değil kimyasal yediriyorsunuz. Her neyse ben bugün burada kimyasal ilaç  filan anlatmayacağım açıkçası ileride de anlatmayı düşünmüyorum. Bugün Planococcus citri zararlısına karşı iki kahraman biyolojik mücadele türünü anlatmak istiyorum…

Cryptolaemus montrouzieri 

Böceğin genel özellikleri:

Erginlerinin boyu 4-5mm, eni ise 3-4mm’dir. Baş ve abdomeni ile elytranın uç kısmı kırmızımsı kahverengidir. Diğer kısımları ise parlak siyah renktedir. Vücudu küçük sarımsı kıllarla kaplıdır (Soldaki fotoğraf). C. montrouzieri’nin yumurtaları oval, limon sarısı renginde ve 1,0×0,3mm boyutlarındadır. Yumurtadan yeni çıkmış larvalar, unlubitten daha beyaz ve daha iridir. Vücudu etrafındaki uzantılar unlubite göre daha uzundur. Ergin oluncaya kadar dört larva dönemi geçirir. Son larva döneminde boyu 6-9mm kadar olur. Spesifik unlubit predatörü olan bu tür, ömrü boyunca 25°C sıcaklık ve %70 orantılı nemde 30.000’e yakın P. citri yumurtası tüketebilmektedir.

Cryptolaemus montrouzieri nasıl faydalı olmaktadır ? Videodan hep birlikte görelim…

Cryptolaemus montrouzieri – Unlu bit (Planococus citri) zararlısı biyolojik mücadele

Leptomastix dactylopii: 

Böceğin genel özellikleri:

Erginler sarımsı bal renginde 1-2mm boyundadır (solda). Genellikle sıçrayarak hareket ederler. Erkek parazitoitler dişilere oranla daha küçüktürler.

Tatlımsı madde ile beslenirler. Bir dişi ömrü boyunca yaklaşık 250-300 adet yumurta bırakabilir. Parazitlenen unlubitler 15-20 gün içerisinde şişerek fıçı pupa şeklini alırlar.
L. dactylopii dişileri yumurtalarını unlubitin bütün dönemlerine bırakmakla birlikte, üçüncü dönem larva ve ergin dönemi tercih ederler.

Peki bu Biyolojik mücadele ajanı nasıl kullanılır ?

Öncelikle söylemek gerekirse ülkemizde turunçgil bahçelerinde yoğun olarak kullanılmaktadır. Anlatılacaklar turunçgil bahçesine göre olacaktır. Turunçgil bahçelerinde unlu bite karşı Cryptolaemus montrouzieri ve Leptomastix dactylopii’nin kullanımı Turunçgil unlubiti ile mücadelede biyoloji mücadele oldukça etkilidir.

Mücadele Tespiti:

Nisan ayı ortalarından itibaren bahçedeki ağaçlarda gövde ve ana dallar kontrol edilir. Yapılan kontrollerde unlubitin yumurta ve diğer dönemlerinden biri saptanınca ağaç bulaşık sayılır. Bulaşık ağaç oranına göre ağaç başına verilecek predatör (C. montrouzieri) ve parazitoit (L. dactylopii) hesaplanır. Meyveler fındık iriliğine geldiğinde ağacın 4 ayrı yönünden ve bir de içten olmak üzere 5’er meyvede kontrol yapılır. Meyvelerin çanak yapraklarının kapanmasından, haziran ayının son yarısına kadar olan dönemde meyve çanak yaprakları arası, temmuz ayından itibaren ise bitişik meyveler ve yaprağa temas eden meyveler kontrol edilir.

Turunçgil unlubitinin çıkışına göre, bahçedeki bulaşıklık oranı mayıs ayı sonuna kadar %5 ağaç, haziran ayı sonuna kadar ise %8 ağaç veya meyve bulaşıklığı saptanırsa ağaç başına 2-3 predatör ve 10 parazitoit, bu oran %10-15 olduğunda, ağaç başına 4-5 predatör ve 10 parazitoit böcek hesap edilerek salım yapılır. Zararlı ile bulaşıklık oranı daha yüksek seviyelere ulaşmışsa (%20), ağaç başına 10 predatör ve 20 parazitoit böcek hesap edilerek salım yapılır. Bahçede % 20’lerin üstünde zararlı yoğunluğu tespit edilmiş ise daha etkili bir mücadele için, mevsim başında yazlık beyaz yağlardan birisi ile unlubitin popülasyonunun düşürülmesi sağlanmalıdır. Karınca faaliyeti olan bahçelerde yararlı böcek salımlarından önce ağaçların gövdesinin kök boğazına yakın kısmına daire şeklinde yapışkan madde sürülmelidir. Ayrıca ağaçların toprakla temas eden dal uçları budanarak karınca faaliyetleri önlenmelidir. Salınan faydalı böceklerin başarılı olabilmesi için salımlar, günün serin saatlerinde yapılmalıdır.

Bahçede kontrollere devam edilmeli, herhangi bir nedenle zararlı popülasyonunda artış tespit edilirse yeniden faydalı böcek salımı yapılmalıdır. Bu faydalı böcekler ülkemiz koşullarında kışı geçiremediği için salımının her yıl tekrar edilmesi gerekir (Bence kimyasala göre çok daha iyi bir yöntem).

Turunçgil unlubitinin baskı altında tutulmasında yerli doğal düşmanların da önemli payı olduğu bir gerçektir. Bu nedenle, turunçgil hastalık ve zararlıları ile yapılacak mücadelede kullanılacak ilaçların yararlı böceklere en az etkili ve seçici özellikte olmasına önemle dikkat edilmelidir.

Evet siz değerli dostlar yazmaya ne mürekkep yeter ne de kağıt işin özü şu ki bilinçli olun insanların hayatına “gıda terörü” olmayalım. Sağlıklı nesiller için elele…

Sağlıcakla Kalın…