Türkçe ismi: Şeftali yaprak kıvırcıklığı hastalığı
Uluslararası yaygın isimleri:
English: leaf blister of peach , leaf curl of peach
French: cloque de l’amandier , cloque du pêcher French
German: Kräuselkrankheit: Pfirsich
Spanish: abolladura del melocotonero , arrufat del melocotonero Spanish, lepra del melocotonero Spanish, verrucosis del durazno Spanish
Bilimsel ismi: Taphrina deformans (Syn: Exoascus deformans)
Taksonomisi:
Kingdom: Fungi
Phylum: Ascomycota
Subphylum: Taphrinomycotina
Class: Taphrinomycetes
Order: Taphrinales
Family: Taphrinaceae
Genus: Taphrina
Species: Taphrina deformans
Nasıl bir hastalıktır ?
Hastalık Türkiye de yaprak kıvırcıklığı, et lekesi ve klok olarak isimlendirilir. Fungus yıllık organlarda, genellikle yapraklarda zararlıdır. Çiçeklerde, meyvelerde ve genç dokularda zararı da önemlidir. İlkbaharda meydana gelen ilk yapraklar infeksiyondan sonra kalınlaşır, üst kısımları şişer ve kıvırcıklaşır. Yaprak kenarlarının alta doğru kıvrılmasıyla yaprakların alt yüzeyi iç bükeyleşir. Tüm yaprak yüzeyi bu simtomları gösterir. Bulaşma geç olursa yaprak ayasının sadece bir kısmı hastalanır. Hastalıklı yapraklar kırmızımsı ve açık pembe renge dönüşür. Klorofil kaybolur, zamanla kırmızımsı sarı veya gri-sarı renk alır. Daha sonra yaprak kahverengileşir ve düşer. Kuru havalarda yaprak dökümü hızlıdır. Genellikle Haziran ve Temmuz aylarında ağaç çıplak bir görünümdedir. Yaprakların dökülmesinden sonra bitki yeni yapraklar oluşturur. Fakat sonradan oluşan yapraklar zayıf ve yetersizdir. Bu durum gelecek yıl teşekkül edecek meyve gözlerinin meydana gelişini ya tamamen durdurur veya kısmen azaltır.
Şiddetli infeksiyonlarda infekte olan dalcıklar şişer. Dal kalınlaşması, hasta bölgelerde sarı veya koyu kırmızı renkte kabarcıklar şeklinde olur. İnfeksiyon gözlerin uyanması sırasında olursa dal normal gelişmeden geri kalır. Boğumlar arası kısalır. Bunlardan kloklu yaprak buketleri oluşur. Enfekte olan çiçek ve meyveler ise erken dökülür. Bulaşık meyveler sarı ve kırmızı renkte parlak, siğilli kabarcık yapıdadır. Bazı durumlarda meyvelerin çatladığı ve çekirdek evine kadar yayıldığı görülür.
Fungus bademde de şiddetli zararlıdır. Kayısı dayanıklıdır. Şeftali varyetelerinin dayanıklılığı faklıdır. Genellikle çekirdekten yetişenler ticari çeşitlere karşı daha duyarlıdır.
iki önemli ana konukçusu vardır !
Fungusun özellikleri nelerdir ?
Fungusun vejetatif ve askojen miselleri birbirinde farklıdır. Vejetatif miseller kısa, düzensiz, çok kıvrımlı ve parankima hücreleri arasındadır. Askojen miseller iyi vejetatif iki miselin birleşerek oluşturdukları hymenial tabakadır. Epidermis ve kutikula arasında gelişirler. Zamanla tüm kutikula altını kaplar. Yaşlı hymeniumlar önce bölünmeye sonra her bölüm gelişmeye başlar. Gelişen hücreler ascusları oluşturur. Ascuslar bir bölme ile ana hücreden ayrılır. Ascuslar 8 adet yuvarlak ascospor meydan getirir. Çok sayıdaki ascus yaprak kutikulasını yırtar. Yaprak yüzeyinin tümü ascuslarla kaplı olduğundan tozlu bir görünüştedir. Ascusların ucundaki açıklıktan sporlar doğaya yayılır. Ascosporlar tomurcuklanarak çimlenir. Bu tomurcuklar ascospor uçuşundan önce veya sonra olabilir. Ascospor tomurcuklarında mayalarda olduğu gibi direk konidilier meydana gelir. Ascospor tamamen boşalana kadar konidiler oluşur. Çimlenen konidiler yeni vejetatif miseller oluşturur. Ağaç yüzeyi ve tomurcuklar, konidiler ve çimlenmiş konidilerle kaplıdır.
Konidiler doğa koşullarında bir veya daha uzun yıllar canlı kalabilirler (Laboratuvar koşullarında 7 yıl canlı kalabilmektedir). Duran gözlerin ertesi yıl yeşermesinden sonra uygun sıcaklıkta konidiler bu yaprakları infekte eder.
Taphrina deformans etmenin hayat dönemi aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi oluşur.
Hayat Devri:
Bir dal üzerinde kışlayan ascosporlar erken ilkbaharda yaprak tomurcukları açılmadan önce çimlenir ve blastospor olarak çoğalır. Ayrıca enfeksiyon meydana getiren veya sonbahara doğru, sağlam bir dış duvar oluşturduktan sonra bir dal üzerinde kışlayan haploid konidiler meydan gelir. Rüzgar yardımıyla yayıldıktan sonra yeterli nemde konidiler ve blastospor çekirdek bölünmesine göre bir çim borusu ile çimlenirler ve açılmış genç yaprakları enfekte eder. İnterselüler misel yardımıyla yaprak deformasyonu hızlanır. Sulu kutikula içinde gelişen misel askogen hücreleri oluşturur ve onun içinde de karyogami medya gelir. Bunu mitoz bölünme izler.
Bu bölümden bir bazal sap hücresi ve terminal ascus ana hücreleri doğar. Bunu içinde de bir reduksiyon meydana gelir ve 8 ascosporlu bir ascus gelişir.
Ascus oluşumunun basıncı altında kutikula yırtılır ve ascuslar yaprak üst düzeyinde serbest kalırlar. Ascospor oluşumu ascus içinde maya şeklindeki tomurcuklanma ile başlayabilir. Kışlamak için ascosporlar genellikle dallara gider.
Düşük orantılı nem, çok az yağış, ilkbaharda havaların erken ısınması fungus için uygun olmayan ortamlardır. Dünyada şeftali yetiştirilen pek az yerde bu koşullar oluştuğundan fungus tüm yetiştirme alanlarında zararlıdır.
Hastalıkla Mücadele:
Gözler patlamadan 2-3 hafta önce %1-1,5’luk bordo bulamacı veya %0,4 oranında bakırlı preparatlar ile yapılan tek ilaçlama %91-98 başarı sağlar. (başarının nedeni fungusun askokarp oluşturmamasıdır). Ancak hastalığın şiddetli görüldüğü yerlerde ilkbaharda çiçek dökümünden sonra kükürtlü ve organik preparatlarla ikinci bir ilaçlama daha yapılır. Hastalığın kontrolü için iki ilaçlamanın yeterli olmadığı zamanlarda sonbaharda yapraklar döküldükten sonra %2’lik bordo bulamacı veya %0,2’lik bakırlı preparatlarla üçüncü bir ilaçlama daha yapılır. İlaçlamadan önce hastalıktan kuruyan dallar kesilmelidir.
[/mk_blockquote]
