Patates güvesi (Phthorimaea operculella)

Biliyor muydunuz ?

İrlanda’da 1845-1849 yılları arasında yaşanan ani mantar hastalığı,mantarlar patates üzerinde yaşadığı için yaklaşık bir milyon insanın açlıktan ölmesine neden olmuştur. Bu zor zamanlarda ve sonrasında yarım milyondan fazla İrlandalı Kuzey Amerika ve Avustralya’ya göç etmiştir.

Patates güvesi (Phthorimaea operculella) – Zararlının genel tasviri

Nasıl bir zararlıdır ?

Erginin kanat açıklığı 13-17 mm’dir. Kanatları çok dar, vücut ince uzun olup, 5-6 mm boyundadır. Ön kanatlar grimsi kahverengi, üzeri koyu kahverengi irili ufaklı noktalar bulunur. Alt kanatlar ince uzun, gri renkli ve kenarları saçaklıdır. Yumurta, 0.5 mm uzunluğunda oval, parlak krem rengindedir. Patates yumrularıyla beslenen larvanın vücudu pembemsi beyaz, yapraklarıyla beslenenlerde ise yeşildir. Baş koyu kahverengidir. Olgun larva 8-10 mm uzunluğundadır. Pupası ince dokulu beyaz bir kokon içindedir. Önceleri yeşilimsi sarı, daha sonra kahverengine dönüşür. Pupanın boyu genellikle 6-7 mm olmaktadır.

Patates güvesi (Phthorimaea operculella) – Larva’nın lateral görünümü

Patates güvesi (Phthorimaea operculella) – Larvaların genel görünümü

Patates güvesi (Phthorimaea operculella) – Pupaya hazırlık dönemi

Patates güvesi (Phthorimaea operculella) – Pupa dönemi

Patates güvesi (Phthorimaea operculella) – Ergin dönemi

Zararlı nasıl yaşamaktadır ?

Zararlı kışı depo veya tarlada kalmış patatesler üzerinde larva ve pupa halinde geçirir. İlkbaharda ortalama hava sıcaklığının 15ºC’ye ulaşması ile (mart sonu-nisan başı) erginler çıkar ve 2-4 gün sonra çiftleşerek yumurta bırakmaya başlar. Kelebekler gece aktiftir. Yumurtalar, Solanaceae familyasına ait bitki yapraklarının alt yüzüne, çiçek ve tomurcuk yapraklarına, sürgünlerine bırakılır. Patatesin hasat döneminde ise yumurtalar toprak yüzeyine yakın yumruların gözlerinin yakınına, yarık ve çatlaklara ve hasadı yapılarak toprak üstüne yığılmış patateslere bırakılır.

Bir dişi 100-200 adet yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan larvalar tarlada yaprak ve sürgünlerde, depoda patates yumrularında galeriler açarak beslenir. Gelişmesini tamamlayan larva patates yumrusunu terk ederek göz çukurlarında, çuvallar üzerinde, bitki artıkları ve duvar aralıklarında beyaz bir kokon örerek pupa olur.

Tarlada yapraklarda zarar yapan larvalar ise, toprak yüzeyinde bulunan bitki artıkları arasında, ipliksi salgılarla birleştirdiği toprak parçalarıyla oluşan bir kokon içinde pupa olur. Zararlı yılda çevre koşullarına bağlı olarak tarlada 2-3, depoda ise 5-8 döl verir.

Konukçuları nelerdir ?

Solanaceae familyasına ait tütün, patlıcan, domates, biber gibi kültür bitkilerin yanı sıra, yabani Solanaceae bitkileri de Patates güvesi’nin konukçuları arasındadır.

Zararı nasıl olmaktadır ?

Patlıcan, patates, tütün ve domates yapraklarında bulunduğunda yaprağın iki epidermisi arasında beslenerek yapraklarda oluşturduğu şeffaf boşluklar daha sonra kahverengine dönüşerek kurur. Patates yumrusu üzerindeki gözler etrafına bırakılan yumurtalardan çıkan larvalar yumru içine girerek düzgün olmayan galeriler açar. Sert yüzeyli olan bu galerilerin içi beyaz renkte pisliklerle doludur. Galerilerin ağzında ise yumru üzerinde biriken siyah renkteki pislikler ile zararlının varlığı kolayca anlaşılır.

Zarar görmüş yumrular bakteri ve funguslarla daha çabuk bulaşarak çürürler. Tarlada yumruya bulaşan zararlı, ambarda uygun şartları bulunca, çoğalmaya devam eder. Patates yumrusunda gözlerin zarar görmesi sonucunda, özellikle tohumluk patateslerin tohum özellikleri kaybolur. Patates güvesi bitki karantinası listesinde yer almaktadır.

Larvanın yapraklarda ki zararı 

Larvanın yapraklarda ki zararı 

Larvanın patates yumrusunda ki zararı görmektesiniz

Larvanın patates yumrusunda ki larva çıkışı

Patates güvesinin zararının yumru da dıştan görünümü

Patates güvesi yumru iç kısmında zarar belirtisi

Bu zararlının doğal düşmanları nelerdir  ?

Mücadelesi nasıl olmalıdır ?

Kimyasal mücadelesi tarla (yeşil aksam) ve depo olmak üzere iki şekilde yapılır.

Yeşil aksam ilaçlaması olarak;

İlaçlamaya bitki çıkışından hemen sonra patates tarlasına asılacak 1 adet tuzak/da eşeysel çekici tuzaklar ile başlanır. Tuzaklar haftalık aralıklarla kontrol edilir. Eşeysel çekici feromon tuzağında ilk ergin yakalandığında, birinci ilaçlama yapılır. Birinci ilaçlamadan bir ay sonra ikinci ilaçlama ve hasattan 15 gün önce üçüncü ilaçlama yapılır.

Depo ilaçlaması olarak;

Soğutma sistemli veya sıcaklığı 10°C’nin altında olan depolarda zararlı bulunsa bile gelişememektedir. Bu tip depolarda herhangi bir ilaçlama yapmaya gerek yoktur. Bu şekilde depolamanın yapılmadığı ve zararlının yoğun olduğu yerlerde depolamadan önce yumru ilaçlaması yapılır.

Boş depo ilaçlamalarında, deponun tamamen boş olması ve ürün konulmadan 20 – 25 gün önce ilaçlanması gerekir. Boş depoda ilaçlamaya başlamadan önce, deponun her tarafı sert bir süpürge ile iyice süpürülerek toplanan artıklar imha edilmelidir. Bütün delik ve çatlaklar gözden geçirilerek onarılmalıdır. Deponun her tarafının yüzey ölçüleri hesaplanarak m² üzerinden önerilen ilaç miktarı kuru yer kalmayacak şekilde bütün yüzeye püskürtülmelidir.