Mısır Koçan Kurdu (Sesamia nonagrioides & Sesamia cretica)

Türkçe Adı: Mısır Koçan Kurdu

Yaygın ingilizce ismi:  Mediterranean corn stalk borer

Uluslararası yaygın ismi : 

• English: pink maize stalk borer
• French: noctuelle du maïs

Yöresel ismi: 

• France: noctuelle du mais; sesamie du mais

Bilimsel ismi:  Sesamia nonagrioides Lef.,  S. cretica Led., (Lepidoptera: Noctuidae)

Sinonim isimleri: Sesamia botanephaga Tams and Bowden, Sesamia vuteria nec Stoll.

Taksonomik sınıflandırılması

Domain: Eukaryota

    Kingdom: Metazoa

        Phylum: Arthropoda

            Subphylum: Uniramia

                Class: Insecta

                    Order: Lepidoptera

                        Family: Noctuidae

                            Genus: Sesamia

                                Species: Sesamia nonagrioides

Sesamia nonagrioides – Ergin Hali

Nasıl bir böcektir ?

Kelebeklerin kanat açıklığı 28.3-32.7 mm arasında değişmektedir. Vücut uzunluğu ortalama 14.5 mm’dir. Ön kanatlar genel olarak açık sütlü, kahverengimsi gri renktedirler. Arka kanatlar ise gümüşi beyaz renktedir. Arka kanatlar dışa doğru hafif koyu­laşmaktadır. Baş, thorax ve bacaklar toprak rengine kaçan pembe sarı tonda tüylerle kaplıdır. Bazı bireylerde bu renkler kızılımsı kahverengiye kadar dönüşebilmektedir. Erkek kelebeklerde anten taraklı olup, dişide düz ip şeklindedir. Yumurtanın çapı ortalama 10 mikron kadardır. Yumurtalar alttan ve üstten içe doğru basık, yassı silindir şeklindedir. Dişiler yumurtalarını genellikle kümeler halinde bırakmaktadır. Yumurtalar ilk bırakıldıklarında krem renginde olup, daha sonra renk koyulaşır. Olgun larvanın boyu ortalama 33 mm’dir. Bu dönemlerde larvaların üst kısmı tipik pembe renkte ve tüysüzdür. Aynı zamanda bu renk alta doğru donuk san bir renk alır. Bu dönemde baş koyu kahverengi, ense levhası koyu sarı ve kahverengi lekelidir. Pupaların boylan ortalama 20.9 mm’dir. Kızılımsı kahverengindedir.

Nasıl yaşamaktadır ?

Kelebekler ilkbaharda, mart sonundan itibaren görülmeye başlarlar. Dişi kelebekler yumurtalarını kümeler halinde yaparak kınının gövdeye bakan iç kısmına bırakırlar. Bu dönemde zararlının ana konukçusu olan mısır ve sorgumun ekimi yapılmadığından yumurtalarını yabani Buğdaygillere, buğday bitkisine veya kanal boylarındaki sukamışlarına bırakırlar. Bir dişi bir kaç kez olmak üzere ortalama 200’ün üstünde yumurta bırakır. Kelebeklerin ömrü ortalama 6-7 gündür. Yumurtadan çıkan larvalar bir iki gün toplu halde bulundukları ortam üzerinde beslendikten sonra, yine bulundukları ortam üzerinden gövde veya koçan içine geçerler. Larvalar 6-7 gömlek değiştirerek olgun larva olurlar. Yedinci döneme gelen larvalar genellikle beslenmeden kesilirler ve bulundukları sap ve koçan içinde meydana getirdikleri odacıklarda prepupa dönemine girerler. Larvaların pupaya geçişi olan prepupa döneminde boylan kısalır ve bu kısa dönemden sonra bir gömlek daha değiştirerek pupa olurlar. Pupa süresi sıcaklığa bağlı olarak 7-10 gün arasında değişmektedir. Zararlı kışı genellikle olgun larva halinde ana konukçuların gövdesi veya koçanlar içinde geçirmektedir. Yurdumuzda genellikle 3-4 döl vermektedir.

Nasıl zararlı olmaktadır ?

Larvalar mısır bitkilerinin yapraklarında, saplarında ve koçanlarında zarar yaparlar. Mısır bitkilerinin genç dönemlerinde zararlı bulaşmaları olursa, gövde içinde beslenen larvalar, ileride gelişme konisinden çıkacak yaprakları da zarara uğratırlar. Bu gibi mısır bitkilerinde gelişme konisinden yeni çıkan yapraklarda birbirine simetrik yenik deliklerini görmek mümkündür. Bu zarar şekli, bu zararlı için çok tipik olup, diğer zararlıların zarar şeklinden kolaylıkla ayrılabilir.

Yaprak kınının iç yüzeyinde yaklaşık 48 saatlik beslenmesini tamamlayan larvalar bulundukları ortam üzerinden gövdeye geçerler. Sap içine giren larvalar buralarda galeriler açmak suretiyle beslenmelerine devam ederler. Çıkarmış oldukları dışkı maddelerini de giriş deliklerinden dışarı atarlar.

Koçanları saran yaprakların kınlarının iç yüzüne konan yumurtalardan çıkan larvalar, buradaki kısa beslenmelerini tamamlayarak koçan içine girerler. Burada süt olumunda ki taneleri yiyerek beslenirler. Bu beslenmeleri esnasında aynen sapta olduğu gibi galeriler açarlar. Çıkardıkları dışkı maddeleriyle de bakteri faaliyetini artırarak koçan içindeki tanelerin tümünün zarar görmesine sebep olurlar.

Bu zararlının ülkemizde Ege, Marmara, Karadeniz, Güneydoğu ve Güney Anadolu Bölgelerinde bulunduğu saptanmıştır.

Bilinen Konukçuları:

Mısır Koçankurdu’nun ülkemizde saptanan en önemli konukçuları; Mısır, Süpürge darısı, Su kamışı, Kamış veya Kargı, Çeltik, Buğday, Arpa, Yulaf, Kanyaş, Hasırotu, süs bitkilerinden Glayöldür.

Bilinen Doğal Düşmanları:

Ülkemizde yapılan çalışmalarda bu zararlı ile ilgili olarak;

Yumurta parazitoiti: Platytelenomus busseolae Ghan.(Hym.Scelionidae)

Larva parazitoiti: Bracon hebetor Say. (Hym.Braconidae)

Pupa parazitoitleri: Ichneumon sarcitorius L. ( Hym.:Ichneumonidae); Cocciqomimus ( = Pimpla) turionella L. ( Dip.: Syrphidae )., Syspasis rufinus Grav (Hym.:Ichneumonidae ); Conmorium patulııni ( Walk.) ( Hym.: Aphidiidae ) 

türlerinin etkili olduğu görülmüştür.

Mücadelesi

Kültürel Önlemler

Hasattan sonra anız imha edilip tarla derin sürülmeli, kanal boylarındaki sazlıkların ilkbaharda yabancı ot ilaçlaması ile ortadan kaldırılması ve 2. ürün mısırın mümkün olduğunca erken ekilmesi gerekir.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama Zamanının Tespiti !

“Mısır Koçan Kurdu’na karşı uygulanan kimyasal mücadele koruyucu olduğundan mücadele zamanının tespiti çok önemlidir. Mısır ekilen sahalarda ( bilhassa ikinci ürün mısırlarda) bitki boyu 20-30 cm boya geldiğinde, haftada en az iki kez kontrol edilmek suretiyle ilk yumurtaların tespitine çalışılmalıdır. Yapılan kontrollerde ilk yumurtaların tespiti ile birlikte ilaçlamaya geçilmeli, ilaçların etki süreleri dikkate alınarak 10 veya 15 gün ara ile 2  ilaçlama yapılmalıdır.”