Hububatta Hortumlu Böcek (Pachytychius hordei Brulle)

Türkçe ismi : Hububatta Hortumlu Böcek

Bilimsel Adı: Pachytychius hordei Brulle, Col.: Curculionidae)

Nasıl bir böcektir ?

Ergin 3-4 mm boyunda ve kahverengi renkte olup üzeri krem renginde pullarla kaplıdır. Baş, petek gözlerden sonra uzamış ve hortum biçimini almıştır. Antenleri kahverengi, dirsekli ve ucu topuzlu olup krem renginde ince kıllarla kaplıdır. Sırtın ön kısmı koyu kahverengi görünüşte, yumurtamsı biçimde ve üzeri krem renginde pullarla örtülüdür. Larva bacaksız olup baş gelişmiştir. Ortalama 0.5 mm boyunda ve sarı renktedir.

Nasıl yaşamaktadır ?

Zararlı kışı ergin olarak toprakta geçirir. Yaklaşık 8 aylık bir süre toprakta yazlama ve kışlama periyotları geçirdikten sonra gelecek yılın mart sonu nisanın ilk haftasından sonra aktif duruma geçerek toprak yüzeyine çıkabilmektedir. Zararlının toprak yüzüne çıkışında en önemli etkenler yağış ve sıcaklıktır. Mart ayının ikinci yansından sonra toplam yağışın 10 mm’nin üzerine çıktığı ve aynı periyot içerisinde 8-10 günlük bir sürede ortalama sıcaklığın 10⁰C’nin üzerinde bulunduğu günlerden sonra erginler topraktan çıkmaya başlar. Hava kapalı, serin ve rüzgarlı olursa zararlı bitkiyi terk ederek kök boğazında, toprak keseklerinin yanında veya yarıklarda saklanır. Erginler topraktan çıkışlarından sonra beslenip çiftleşmeye ve çiftleşmelerinden sonra yumurtlamaya başlar. Hububatın başaklanma devresinde başlayan yumurtlama, süt olum devresi ortalarına kadar devam eder ve her başakcığa l adet yumurta bırakırlar. Yoğun yumurtlama süresi yaklaşık 7-10 gün olup, ergin yaşamı süresince 35-50 adet yumurta bırakır. Yumurtalar iklim koşullarına bağlı olarak 11-15 gün arasında açılır. Larva tane içinde süt olum devresi tamamlanıncaya kadar beslenmektedir, taneler süt olum devresini tamamlayıp sertleşmeye başladığı anda taneyi kapçık ve iç kavuz arasından terk ederek toprağa düşer. Larvanın toprak içine inme derinliği toprağın yapısına bağlıdır. Larva ilerleme kanalının sonunda yumurta şeklinde yuva yaparak bunun içinde pupa olur. Larva dönemi süresi başakta ortalama 23-29 gün ve toprakta 11-18 gün olmak üzere toplam 35-46 gün arasında değişmekte olup toplam 5 larva dönemi vardır. Larva toprakta prepupa ve pupa olduktan sonra ergin çıkışı Haziran sonu- Temmuz sonu arasında başlar. Aynı yerde yazlama ve kışlama periyodunu geçirir.

Zararı nasıl olmaktadır ?

Zararını ergin ve larva döneminde yapmaktadır. Hububatın kardeşlenme döneminde topraktan çıkmaya başlayan erginler yaprak, sap ve başaklarda beslenmektedir. Yaprak ayasının kendi ekseni etrafında kıvrık olduğu sırada, zararlının beslenmesi sonucu delikler meydana gelir. Bu delikler yaprağın gelişerek açılması ve yüzeyin gelişmesi ile yaprak ayasında paralelimsi sıralar ve her sırada karakteristik 2-3 beslenme delikleri şeklinde ortaya çıkar. Ergin açık ve sıcak havalarda beslenmekte, kapalı ve serin zamanlarda bitkinin kökboğazı ve toprak yüzeyinde bulunmaktadır. Zararlı, saplarda da hortumunu sokarak etrafı hafif kahverengi delikler açmaktadır. Başaklardaki zararı ise genellikle kavuzların orta ve dip taraflarının sokulması biçiminde gözlenebilir. Başaklanma ve çiçeklenme sırasında çiçek organları ergin beslenmesinden zarara uğrar, iç kavuza bırakılan yumurtalardan çıkan larvalar süt ve sarı olum devresinde beslenerek boş kavuz oluşmasına neden olurlar. Erginin beslenmesi sonucunda başaklarda tane sayısı ve ağırlıkta azalma meydana gelir. Asıl zararı larvalar meydana getirmekte olup, süt ve sarı olum dönemindeki tanelerin içini boşaltarak kavuz haline getirip önemli miktarda ürün kaybına neden olmaktadır. Yurdumuzda en çok  Güneydogu Anadolu, Güney Anadolu, Orta Anadolu ve Ege Bölgesinde yaygındır.

Bilinen Konukçuları:

P. hordei, kültürü yapılan Buğdaygillerden buğday, arpa, çavdar ve yulaf ile yabani Buğdaygillerde beslenmektedir.

Aşağıdaki tabloda tespit edilen doğal düşmanları listelenmiştir.

Kültürel olarak önlemler :

Çapa bitkileriyle ekim nöbeti yapılması ve toprağı derin sürüm etkili yöntemdir.