Buğdayda Ekin Yaprak Sülüğü

ZARARLININ TANIMI

Ekin Yaprak Sülüğü, Oulema melanopus (L.)’un dışında, Oulema gallaeciana (Heyden), Oulema duftschmidi (Redtenbacher), Lema cyanella (Linnaeus) türleri bulunmaktadır.

O. melanopus erginleri 0.5-0.6 cm uzunluğunda ve 0.1 cm eninde, baş ve ön kanatları (elitraları) sert, metalik mavimsi-siyah renkte, bacaklar ve prothorax sarı-turuncu-kırmızı renktedir. Antenleri 7-11 segmentlidir. Dişi bireyler erkeklerden büyüktürler. Yumurtalar parlak sarı, amber sarısı renkte, silindirik, uç kısımları yuvarlak, 0.9 mm uzunluğunda ve 0.4 mm enindedir. Başlangıçta parlak sarı olan yumurta rengi sonra koyu sarıya ve larva çıkışına yakın kısmen kahverengi ve siyaha dönüşür. Olgun larvalar tombul ve yaklaşık 0.6 cm uzunluğundadır. Larvalar üç çift bacağa sahiptir, baş ve bacakları kahverengi-siyah, vücut sarımsı renktedir. Larva, baş ve bacakları dışında, genellikle kahverengi-siyah parlak, çamurumsu bir dışkı maddesiyle kaplıdır. Bu madde larvaları düşmanlarına karşı gizler ve korur. Larvalar bu haliyle sülüğe benzerler. Pupalar önce parlak sarı renkte olup, ergin çıkışına yakın mavimsi-siyah renge dönüşürler.

Kışı ergin olarak toprak içinde ve bitki artıkları altında geçirir. Erginler, ilkbaharda toprak sıcaklığı 10 °C’yi geçtiğinde topraktan çıkar, yabani otlara ve tahıllara geçerek beslenir, çiftleşip yumurtalarını bırakırlar. Bir dişi 100-400 adet yumurta bırakır. Yumurtalarını yaprakların üst yüzeyine, damarlara paralel olarak, tek tek veya 2-4 adetlik gruplar halinde zincir gibi bırakırlar. Yumurtalardan 7-10 günde çıkan larvalar yaprakta beslenirler. Yumurtadan çıkan larvalar yaklaşık 2 haftada 4 larva dönemi geçirir, sonra yaprakta, toprak veya topraktaki döküntüler altında pupa olurlar. Pupadan 10-20 gün sonra yeni erginler çıkar ve bulabildikleri gür otlar üzerinde beslenirler. Erginler daha sonra sonbahara kadar yazlama dönemi geçirerek buğday saplarında, mısır koçan yapraklarında, tarla artıkları altında veya çatlaklarda gelecek ilkbahara kadar kış uykusuna geçerler. Yılda bir döl vermektedirler.

ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI

Ekin yapraksülüğü’nün erginleri ve larvaları tahıllarda zarar yaparlar. Erginlerin beslenmesi sonucunda yaprakların üzerinde dar uzun delikler meydana gelir. Esas zararı, larvalar oluşturmaktadır. Larvalar yaprakların üst yüzeyinde, yaprak damarları boyunca, mesofil hücrelerini ihtiva eden klorofil tabakası ile beslenirler. Beslenme sonucunda yaprak yüzeyinde damarlar boyunca uzunca beyaz çizgiler meydana gelir. Zarar görmüş tarla, uzaktan “soğuk” veya “don zararı” görmüş gibi görünür. Yaprak başına bir larva özümlemeyi %10 azaltmakta ve yüksek yoğunluklarda bu oran %80’e ulaşarak ürün kayıplarına neden olmaktadır.

Ayrıca O. melanopus’un, Brom mosaic virus (BMV) ve Maize Chlorotic mottle virus (MCMV)’un vektörü olduğu bilinmektedir. Türkiye’de hemen her bölgede görülmektedir.

KONUKÇULARI
Ekin yapraksülüğünün konukçuları arpa, buğday, yulaf, çavdar, çeltik, mısır, sorgum, sudanotu ve yabani buğdaygillerdir.

DOĞAL DÜŞMANLARI VE ETKİNLİKLERİ

Türkiye’de ilk olarak Doğu Akdeniz Bölgesi’nde (Osmaniye) 2008 yılında, yumurta parazitoiti, Anaphes flavipes (Foerster) ve larva parazitoiti, Tetrastichus julis (Walker) tespit edilmiştir.

MÜCADELE

Kültürel Önlemler
• Geç ekim yapılmamalıdır.
• Zararlıya karşı dayanıklı buğday çeşitleri tercih edilmelidir.

Kimyasal mücadele olarak bu zararlı için pek önerilmemektedir.