Biberde Kök boğazı yanıklığı (Pyhtophthora capsici)

Şükrü Kaynaş

Hastalığın Genel Özellikleri

Etmen ilk olarak 1918 yılında biberler üzerinde New Mexico’da görülmüş, sonraki yıllarda geniş bir konukçu dizisine sahip olduğu belirlenmiştir. Ülkemizde ilk kez 1970’li yıllarda Kahramanmaraş yöresi biber ekim alanlarında dikkati çekmiştir. Bazı yörelerde hastalık nedeniyle kuruyan bitki sayısının %30 olduğu belirlenmiştir. Bugün hastalık eski önemini yitirmekle beraber belli dönemlerde şiddetini artırmaktadır.

Hastalık Belirtileri

Hastalık belirtileri biberin tüm gelişme dönemlerinde ve her kısmında görülebilir. Biber fidelerinde çökerten belirtileri ortaya çıkar. Daha yaşlı bitkilerde ise kök çürüklüğü, sap yanıklığı, yaprak yanıklığı ve meyve çürüklüğü görülür. Hastalık Türkiye koşullarında en çok kök boğazında ve sapın alt kısımlarında, özellikle biberin meyve tutumu başlangıcında dikkati çeker. Kök boğazında başlayan, suda haşlanmış görünümlü, koyu yeşil lezyon gövdeden yukarıya doğru ilerler. Bu lezyon kısa sürede siyahlaşır, nekroze olur be biber bitkileri ani denebilecek tarzda solar ve kururlar. Yapraklarda ise önce suda haşlanmış görünümlü ve çabuk gelişen bir leke görülür. Leke, beyaz renkli fungus miselleriyle sınırlanmış olabilir. Aynı belirtiler meyvede de görülebilir. Meyvedeki lezyon bir süre sonra gelişimini durdurur ve açık bir renk alır. Bu durumda güneş yanıklığı ile karıştırılması mümkündür.

Etmen: Pyhtophthora capsici

Taksonomik Özellikleri:

Alem: Chromista,

Şube: Oomycota,

Sınıf: Oomycetes,

Takım: Pythiales,

Familya: Pythiaceae

Genus: Phytophthora

Konukçuları: Etmen biberden başka domates,patates, patlıcan, kabak, karpuz, havuç ve bazı süs bitkilerinin değişik kısımlarında hastalık belirtilerine yol açar.

Yaşam Döngüsü

Etmen tarlada, sulu koşullarda, 20-30˚C’ler arasında oluşturduğu sporangiumları yardımıyla hızla yayılır. Sporangiumların yayılışında su yanında rüzgar da rol oynar. Serbest su içinde sporangiumlar zoospor oluşturarak çimlenirler. İnfeksiyon zoosporların penetrasyonu ile başlar. Zoosporların meyvelere ulaşmasında sıçrayan yağmur damlaları yardımcı olurlar. Belirti oluşumunun bellli bir döneminde etmen, bitki dokusunda, ogonium ve antheridium’un birleşmesi ile oospor oluşturur. Etmenin bir bölgede varlığını sürdürmesinde; bulaşık toprak, bulaşık fide ve bitki artıkları önemli rol oynar. Yayılmasında ise; tarım alet ve makinaları, insan ve hayvan ayağına bulaşan toprak partikülleri etkili olurlar.

Mücadelesi

Kültürel önlemler:

Sulama suyunun bitki gövdesine temas ettirilmemesi en etkili yoldur. Bu nedenle “sırta dikim” tercih edilmeli, “tava usulü” dikimden kaçınılmalıdır.
Tarlada suyun birikimi önlenmelidir.
Tarlada hastalığın görüldüğü parsellerden su arığı geçirilmemelidir. Bu nedenle su kanallarının boyu mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır.
Ağır topraklarda biber dikiminden kaçınılmalıdır.
Temiz fide kullanılmalıdır.
Hastalığın şiddetli görüldüğü yerlerde ekim nöbeti uygulanmalıdır.
Etmene karşı dayanıklı çeşitler kullanılmalıdır.

Kimyasal Önlemler:

Fidelikte hastalığın önlenmesi için organik bakırlı preparatlar kullanılabilir. Bunun yanı sıra; Tarlada toprak sıcaklığı 20˚C’ye ulaştığında ilaçlamalar başlanmalı ve 20-25 gün aralarla sürdürülmelidir. Çiçeklenme döneminde ilaçlamalara kesin olarak başlanması gerekir. Tohum ilaçlaması gerekiyorsa, koruyucu fungisitler kullanılabilir.